Terapia Snoezelen - zmysłowe doświadczanie świata.
„Wiedza rozumowa jest celem, natomiast wiedza zmysłowa jest niezastąpionym początkiem i podstawą.”
Zmysłowy rozwój poznawczy dziecka rozpoczyna się już w łonie matki, a sam proces kształtowania się integracji sensorycznej przypada między 3, a 7 rokiem życia.
Rola zmysłów w świecie dziecka.
Zaburzenia funkcji zmysłowych skutkują niewłaściwymi reakcjami organizmu, zakłóconymi reakcjami i zachowaniem w codziennym życiu, obniżoną samooceną oraz wieloma innymi trudnościami w funkcjonowaniu społecznym. Aktywne poznawanie świata poprzez stymulowanie zmysłów jest niezwykle ważne i pożądane wśród najmłodszych przedstawicieli ludzkości. W odpowiedzi na zaburzony proces rozwoju zmysłowego powstała Terapia Snoezelen, znana również jako terapia w sali Doświadczania Świata.
„Nie ma nic w umyśle, czego by przedtem nie było w zmysłach.” Podstawą harmonijnego rozwoju dziecka jest prawidłowe kształtowanie integracji sensorycznej. Każdego dnia zmysły pomagają nam doświadczać otaczającego nas świata i jego zjawisk. Lecz co, jeśli odbieranie bodźców zmysłowych jest zaburzone? Otóż w następstwie zaburzeń integracji sensorycznej sygnały płynące ze zmysłów nie zostaną przekazane, co wpłynie na zaburzone reakcje organizmu. Płynące z doświadczeń reakcje zmysłowe przekazywane są do mózgu, który je odbiera, rozpoznaje, integruje i interpretuje, przetwarzając na odpowiednie odczucia. W konsekwencji zaburzeń dziecko, a następnie dorosła osoba ma znaczące problemy w funkcjonowaniu społecznym, problemy z uwagą, koncentracją, organizacją i emocjonalnością. Dziecko z zaburzeniami integracji sensorycznej wykazuje problemy z samodzielnością, jest płaczliwie, niespokojne, ma znaczące problemy ze snem, jedzeniem, jest niezdarne i słabo skoordynowane. Zmysły odgrywają ogromną rolę w świecie dziecka, to dzięki nim poznaje świat i się komunikuje. Po zapachu poznaje rodzica, słyszy bicie serca, dotyka wszystkiego dookoła, wszystkie nabywane doświadczenia prowadzą do poznawania otaczającej rzeczywistości oraz samego siebie. Zmysły człowieka dzielimy na bliższe i dalsze. Bliższe kształtuję się na bardzo wczesnym etapie rozwojowym. Już w okresie prenatalnym, jest to dotyk, przedsionek i propriocepcja, czyli układ czucia głębokiego. Zmysły dalsze choć powstają już w czasie ciąży, w pełni kształtują się w pierwszych miesiącach życia, są odpowiedzialne za odbieranie bodźców dochodzących spoza naszego organizmu. Są to: węch, smak, słuch i wzrok. Prawidłowy rozwój zmysłowy wpływa i kształtuje poczucie bezpieczeństwa i samodzielność. Wszystkie odbierane bodźce zewnętrzne składają się na całokształt osobowości małego człowieka.
Czym jest Terapia Snoezelen?
„Trzeba zetknąć się z rzeczywistością, aby coś o niej wiedzieć, umysł zaś może się z nią zetknąć jedynie przez zmysły.” Terapia Snoezelem znana również jako terapia w sali doświadczania świata, służy do rozwoju zmysłowego, zarówno u dzieci jak dorosłych. Stanowi pomoc rozwojową w poznawaniu świata poprzez zmysł wzroku, słuchu, dotyku i węchu. Polega na eksplorowaniu oraz postrzeganiu siebie i otoczenia przy pomocy dostosowanych, specjalnych elementów pobudzających zmysły, które umieszczone są w sali Snoezelen, inaczej zwanej Białą Salą, czy salą Doświadczania Świata. Terapia Snoezelen dostarcza bodźców sensorycznych m.in. za pomocą muzyki, efektów świetlnych, wibracjom, czy obrazom. Może być wykorzystywana także jako forma odprężenia i wyciszenia, sprawdza się szczególnie u dzieci nadpobudliwych, wycofanych i lękowych. Forma terapii dobierana jest indywidualnie do potrzeb dziecka, aby stworzyć mu jak najlepsze warunki pomocy w budowaniu poczucia własnej wartości i zaufania. W sali Snoezelen dzieci mają możliwość samodzielnego działania według własnych pomysłów, terapeuta nie zmusza i nie narzuca ćwiczeń, dziecięce inicjatywy są akceptowane i wspierane. Z sali Snoezelen mogą również korzystać dzieci zdrowe, bez dysfunkcji fizycznych, czy umysłowych. Jak się okazuje przebywanie w sali Doświadczania Świata wpływa pozytywnie na rozwój kreatywności.
Korzyści, które daje Terapia Snoezelen:
- pozytywnie wpływa na rozwój emocjonalny i społeczny,
- umożliwia dziecku poznawanie świata, zwiększa aktywność ku temu działaniu,
- dziecko chętniej nawiązuje kontakty społeczne,
- jest pomocna w pokonywaniu lęków, wyzwala zadowolenie i poczucie bezpieczeństwa,
- wspomaga rozwój wrażliwości,
- wpływa pozytywnie na poprawę orientacji oraz świadomości ułożenia własnego ciała,
- wspomaga zdolność koncentracji i rozwój spostrzegawczości, czy pamięci sensorycznej.
Jak wyposażyć Salę Snoezelen?
Sale Snoezelen coraz częściej wprowadza się w placówkach
edukacyjnych, by zapewnić dzieciom i młodzieży warunki do rozwoju, terapii, czy
odpoczynku. Sala Doświadczania Świata powinna znajdować się w spokojnej
lokalizacji, oddalonej od nadmiaru bodźców zewnętrznych. Pomieszczenie oraz
jego wyposażenie meblowe powinno być utrzymane w tonacji bieli, do której
następnie wprowadza się elementy służące do pobudzania i wyzwalania bodźców
zmysłowych. Przesadzona ilość barw może doprowadzić do przeciążenia
sensorycznego. Przed doborem asortymenty należy zastanowić się, czy nasza sala
ma pobudzać, czy też wyciszać zmysły w celu relaksu. W zależności od pełnionej
funkcji wybiera się wyposażenie meblowe – do leżenia, siedzenia, bądź do
stworzenia przestrzeni ruchowej. Następnym krokiem jest wybranie i wprowadzenie
specjalnych elementów świetlnych. Są to m.in. : światłowody LED, wodospady,
kolumny wodne, lustra ścienne, świetlówki, łańcuchy, podświetlane
kule, podłogowe panele świetlne, świetlne dywany i wiele innych ciekawych
propozycji. Oświetlenie, dźwięki oraz wysokość tonów powinno być dobrane tak,
aby użytkownik nie odczuwał przebodźcowania, a czuł się komfortowo przebywając
dłuższy czas w sali Snoezelen. Niezbędny sprzęt potrzebny do zaaranżowania sali
Snoezelen znajdziecie w sklepach specjalizujących się w wyposażaniu miejsc
przeznaczonych do terapii. Można tam znaleźć m.in. uwielbiany przez dzieci, fantastyczny
element zmysłowy – podświetlany basen z piłeczkami, który wszechstronnie
oddziałuje na zmysły oraz zapewnia świetną zabawę, a także pomoce do ćwiczeń
percepcji słuchowej, wzrokowej, aromaterapii, akcesoria do ćwiczeń równowagi,
tematyczne kąciki służące do relaksu itp. Sala Snoezelen jest miejscem do
podróży zmysłowej, kreatywnego nabywania wiedzy i doświadczania siebie, jak i
otoczenia. Wspomaga rozwój prawidłowej integracji sensorycznej, umożliwia
dziecku skutecznie oswajać się z bodźcami zewnętrznymi, dzięki czemu świat
staje się dla niego ciekawy, a nie odpychający i przerażający.
