Objawy zaburzeń integracji sensorycznej u dzieci

Spis treści:

1. Wprowadzenie do teorii integracji sensorycznej.
   – Co to jest integracja sensoryczna?
2. Cztery etapy integracji sensorycznej.
   – Etap I – od okresu prenatalnego do drugiego roku życia dziecka.
   – Etap II – od drugiego do czwartego roku życia dziecka.
   – Etap III – od trzeciego do piątego roku życia dziecka.
   – Etap IV – szósty, a siódmy rok życia dziecka.
3. Przyczyny zaburzeń integracji sensorycznej.
4. Objawy zaburzeń integracji sensorycznej.
   – objawy zaburzeń integracji sensorycznej – zmysł dotyku.
   – objawy zaburzeń integracji sensorycznej – zmysł słuchu.
   – objawy zaburzeń integracji sensorycznej – zmysł ruchu.
5. Zaburzenia sensoryczne w przebiegu innych niepełnosprawności.
   – spektrum autyzmu, a zaburzenia integracji sensorycznej.
   – zespół mózgowego porażenia dziecięcego, a zaburzenia integracji sensorycznej.
6. Zabawy i ćwiczenia wspierające stymulację układów sensorycznych.
   – przykładowe ćwiczenia i zabawy wspomagające rozwój integracji sensorycznej.
7. Podsumowanie.

Celem dzisiejszego artykułu będzie przedstawienie zagadnień związanych z zaburzeniami integracji sensorycznej, omówienie nieprawidłowości w tym zakresie oraz propozycja ćwiczeń
stymulujących różne obszary.

Zaburzenia przetwarzania sensorycznego (z ang. SPD) to brak właściwej stymulacji i/lub łączenia wrażeń dostarczanych do naszego układu nerwowego przez zmysł dotyku, równowagi, propiocepcji oraz słuch, wzrok, smak, węch i interocepcję [odczucia z wnętrza ciała]. W ostatnich latach, w Polsce, znacząco wzrósł odsetek rozpoznania zaburzeń integracji sensorycznych (zaburzeń SI) szczególnie u dzieci, co powoduje coraz większe zainteresowanie tą dziedziną.

W artykule znajdziemy treści związane z takimi zagadnieniami jak:

• Integracja sensoryczna – co to jest?
• Przyczyny zaburzeń integracji sensorycznych
• Objawy zaburzeń integracji sensorycznych
• Zabawy i ćwiczenia stymulujące

Autorką terminu „integracja sensoryczna” jest dr Jean Ayres, która w lateach 60-tych ubiegłego wieku zajęła się tym zagadnieniem. „Definiowała ona integrację sensoryczną jako proces, dzięki któremu mózg otrzymuje informacje ze wszystkich zmysłów, segreguje je, rozpoznaje, przesiewa, a następnie integruje ze sobą oraz z wcześniejszymi doświadczeniami i odpowiada adekwatną reakcją na działające bodźce.”[1]

Przetwarzanie sensoryczne to kompleksowy proces, który obejmuje rejestrację, selekcję oraz przetwarzanie informacji zmysłowych zarówno pochodzących z własnego ciała, jak i z otoczenia zewnętrznego. Efektywna interpretacja tych bodźców jest kluczowa dla wywołania adekwatnych reakcji, umożliwiających adaptację otoczenia do indywidualnych potrzeb jednostki.
Wszelkie percepcje, w tym uczucia i myśli, są rezultatem dynamicznego oddziaływania miliardów neuronów w centralnym układzie nerwowym. Zaburzenia przetwarzania sensorycznego mogą, choć nie muszą prowadzić do znaczącego dyskomfortu
i frustracji u jednostek dotkniętych tymi problemami.

Okres wczesnego dzieciństwa jest szczególnie istotny dla rozwoju sensorycznego, gdyż to właśnie w tym czasie układy zmysłowe stanowią podstawę dojrzewania całego organizmu.
Zakłócenia w przebiegu tych procesów, występujących na poziomie ośrodkowego układu nerwowego, mogą mieć istotne konsekwencje dla sfery emocjonalnej, społecznej oraz rodzinnej jednostki. Nietypowe zachowania dziecka są często pierwszym sygnałem ostrzegawczym dla opiekunów i nauczycieli, którzy starają się zrozumieć naturę tych zmian.

Aby dobrze zrozumieć integrację sensoryczną należy poznać działanie mózgu i całego układu nerwowego. Jest ona funkcją, czynności ośrodkowego układu nerwowego, procesem neurologicznym organizującym wrażenia płynące z ciała i środowiska w taki sposób, by mogły być użyte do celowego działania[2]. Należy zdać sobie sprawę, że integracja sensoryczna to złożony proces, w którym mózg odbiera, przetwarza i interpretuje informacje pochodzące z różnych zmysłów takich jak dotyk, wzrok, słuch, smak, węch oraz propriocepcja (czyli informacje o położeniu i ruchach ciała). W rezultacie organizm może w odpowiedni sposób reagować na odbierane bodźce z otoczenia. Można śmiało powiedzieć, że integracja sensoryczna jest to skoordynowane działanie i dostosowanie reakcji do danej sytuacji, co ma kluczowe znaczenie dla procesu uczenia się i codziennego funkcjonowania.

W przypadku zaburzeń integracji sensorycznej mogą wystąpić trudności w przetwarzaniu i interpretacji bodźców zmysłowych, co może prowadzić do problemów w nauce, zachowaniu oraz relacjach społecznych. Żeby w całości odpowiedzieć na pytanie, co to jest integracja sensoryczna, należy przyjrzeć się etapom jej rozwoju.

Uszczegółowując  temat, zachęcamy również do przeczytania wpisu „Co to jest integracja sensoryczna? N czym polega terapia SI”.

Możemy wyróżnić cztery stadia rozwoju integrowania zmysłowego opierając się na badaniach opracowanych przez Jean Ayres. U prawidłowo rozwijającego się dziecka ostatnie z tych stadiów osiągane jest około 9. roku życia i umożliwia dziecku swobodne opanowanie podstawowych technik szkolnych, rozwijanie umiejętności abstrahowania i uogólniania oraz wpływa na uczenie się zachowań dostosowanych do oczekiwań otoczenia, a więc w sposób społecznie akceptowany.[3]

Etap ten rozpoczyna się już w wieku prenatalnym, tutaj wszystkie informacje z poszczególnych zmysłów odbierane są przez receptory, następnie są przetwarzane, analizowane i ostatecznie organizowane w mózgu pojedynczo lub/i grupowo. To jedynie wstępna faza na drodze do zdobywania umiejętności i osiągania kolejnych etapów w procesie uczenia się. Co ciekawe już od pierwszych dni, kiedy to dziecko znajduje się jeszcze pod sercem mamy, wody płodowe przewodzą: bodźce grawitacyjne, które są informacjami dla całego układu przedsionkowego, dotykowe – dla skóry maleństwa, a połykanie wód płodowych dostarcza pierwsze wrażenia smakowe.

Noworodek poprzez pobudzanie wszystkich zmysłów dzięki dotykowi podczas codziennych czynności pielęgnacyjnych, przytulaniu czy ssaniu odczuwa nie tylko fizyczną bliskość i komfort, ale także integruje swoje doznania sensoryczne, wspomagając harmonijny rozwój układu nerwowego oraz zdolność do efektywnego przetwarzania bodźców z otoczenia. System przedsionkowo-proprioceptywny pełni istotną rolę w dostarczaniu informacji dotyczących ruchu ciała dziecka. Jego rozwój jest kluczowy dla regulacji ruchów oczu. Poprawiający się zmysł wzroku umożliwia natomiast rozpoznawanie otaczających przedmiotów i osób. W naturalny sposób dziecko zaczyna naśladować wyraz twarzy matki, co stanowi istotny element rozwoju społecznego i emocjonalnego. W pierwszym etapie rozwoju integracji sensorycznej u niemowlaka kluczową rolę odgrywa kompleksowy rozwój zdolności przetwarzania bodźców dotykowych. Ten okres jest również istotny dla kształtowania się reakcji związanych z utrzymaniem równowagi, regulacją napięcia mięśniowego oraz percepcją siły grawitacji. Dziecko poznaje otaczający świat głównie poprzez doświadczenia sensoryczne, w tym dotykowe.

W drugim etapie rozwoju integracji sensorycznej, który przypada na okres wczesnodziecięcy, następuje intensywny rozwój umiejętności sensoryczno-motorycznych.
W tym czasie kluczową rolę odgrywa integracja obustronna, umożliwiająca dziecku płynne
i skoordynowane wykorzystanie obu stron ciała. Ten proces neurologiczny stanowi fundament dla rozwijania koordynacji obustronnej, co jest istotne dla wykonywania działań behawioralnych.
Dziecko w tym okresie aktywnie eksploruje różne pozycje ciała, co wspiera rozwój jego reakcji posturalnych oraz stabilizacji wzroku. Wzrost umiejętności lokomocyjnych wraz z poprawą funkcji wzrokowych przyczynia się do lepszej kontroli motorycznej, przy czym wzrok i ruch wzajemnie się wspierają. Pojawiają się również pierwsze oznaki koordynacji wzrokowo-ruchowej, a działania takie jak pełzanie i raczkowanie sprzyjają rozwijaniu koordynacji obustronnej. Pierwotne systemy zmysłowe stanowią podstawę dla planowania motorycznego, co umożliwia dziecku wykonywanie nowych zadań i ich powtarzanie. W miarę rosnącej sprawności sensoryczno-motorycznej reguluje się także poziom aktywności dziecka, a jego układ nerwowy coraz sprawniej przetwarza docierające bodźce sensoryczne, co sprzyja poczuciu emocjonalnego bezpieczeństwa.[4]

Podczas drugiego etapu najważniejsze jest poszerzanie sprawności ruchowej ciała. Co ważne kształtują się tutaj umiejętność planowania kolejnego ruchu, zręczność, zdolności związane ze zmysłem słuchu i wzroku.

Ten kluczowy etapu rozwoju integracji sensorycznej to czas rozwoju i doskonalenia umiejętności percepcyjno – motorycznych. Następuje dynamiczny wzrost kontroli nad ruchami rąk, co umożliwia wyraźne zidentyfikowanie dominującej ręki u dziecka. Podczas codziennych aktywności, można zauważyć, jak maluch coraz świadomiej i precyzyjniej wykorzystuje swoje dłonie do manipulacji przedmiotami oraz wykonywania różnych zadań. Jednocześnie, dziecko staje się coraz bardziej świadome swojego ciała, coraz lepiej rozróżniania i identyfikuje jego strony.

Wraz z rozwojem kontroli ruchów rąk, dziecko coraz lepiej koordynuje swoje działania wzrokowo-ruchowe, co pozwala mu na bardziej celowe i skuteczne wykonywanie zadań. Doskonalenie percepcji słuchowej stanowi również istotny aspekt tego procesu, gdyż dziecko coraz lepiej rozpoznaje i interpretuje dźwięki w otoczeniu.

W miarę jak dziecko poznaje świat i zdobywa doświadczenie poprzez interakcję z otoczeniem,
jego umiejętności sensoryczne stają się coraz bardziej zróżnicowane i wyrafinowane. To właśnie
w tym czasie, poprzez intensywną interakcję z bodźcami zewnętrznymi, dziecko rozwija podstawy swoich umiejętności poznawczych oraz zdolności adaptacyjnych.

Ostatecznie, rozwój integracji sensorycznej w tym okresie wpływa nie tylko na kontrolę ruchów i percepcję zmysłową, ale również na ogólny rozwój poznawczy i emocjonalny dziecka, tworząc solidne fundamenty dla dalszego rozwoju i uczenia się.

W wieku wczesnodziecięcym maluch powinien mieć już w pełni rozwinięte wszystkie zmysły, co stanowi solidną podstawę do rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej, czyli nabywania umiejętności takich jak: czytanie, liczenie i pisanie, bez większych trudności. Jednocześnie, w tym okresie dziecko zaczyna stopniowo przyswajać normy społeczne i reguły zachowania, co jest istotnym elementem jego rozwoju społecznego. Dziecko prawidłowo rozwijające się właśnie w tym momencie powinno radzić sobie z kontrolowaniem reakcji organizmu na niespodziewane bodźce sensoryczne.

Czwarty etap przypada na pierwsze lata szkoły podstawowej. Dziecko doskonali wszystkie zdobyte umiejętności, przygotowując się do wykorzystywania ich w codziennych sytuacjach. Wyobraźnia dziecka szalenie się rozwija, a samokontrola oraz poczucie własnej wartości wchodzi na wyższy, nie znany do tej pory poziom.

Zaburzenia integracji sensorycznej są złożonymi problemami, które mogą mieć znaczący wpływ
na codzienne funkcjonowanie jednostki. Wstęp do omawianego zagadnienia uwzględnia zrozumienie głównych przyczyn tych zaburzeń. Kluczowy jest fakt, że gdy procesy integracji sensorycznej są zakłócone, mogą wystąpić różnorodne trudności w zakresie percepcji, motoryki oraz funkcjonowania emocjonalnego. W dalszej części tego punktu omówione zostaną główne przyczyny, które mogą prowadzić do wystąpienia zaburzeń integracji sensorycznej u dzieci oraz dorosłych.

Wykorzystując liczne publikacje C.S. Kranowitz możemy wyróżnić następujące przyczyny zaburzeń integracji sensorycznych:

• uwarunkowania genetyczne,
• czynniki prenatalne np.: substancje szkodliwe dla płodu, palenie papierosów, picie alkoholu, a także ciąża mnoga,
• przedwczesny poród,
• niska masa urodzeniowa,
• stres dziecka zaraz po narodzinach np.: na skutek nagłego cięcia cesarskiego,
• niekorzystne okoliczności okołoporodowe,
• inne przyczyny.[5]

Zanim przejdziemy do omawiania objawów zaburzeń integracji sensorycznej, ważne jest zrozumienie, że zaburzenia te mogą mieć różnorodne przejawy i wpływać na różne obszary życia jednostki. Rozpoznanie objawów zaburzeń integracji sensorycznej może stanowić pierwszy krok do zrozumienia potrzeb dziecka i jest niezbędne do zapewnienia mu odpowiedniej pomocy.

Rodzice często szukają skonsolidowanej wiedzy w tym temacie, dlatego też poniżej przedstawiamy najczęściej występujące objawy takich zaburzeń.

Należy jednak pamiętać, że różne typy/podtypy zaburzeń sensorycznych najczęściej występują w różnych kombinacjach, niezależne od siebie.

Wg Natalii Kołat zaburzenia przetwarzania sensorycznego możemy sklasyfikować na trzy główne typy zaburzeń, dzieląc je na więcej, szczegółowych podtypów:

1. Dysfunkcja dotykowa jest jednym z wielu możliwych objawów zaburzeń integracji sensorycznej.

• Dziecko nadwrażliwe dotykowo:
  – zbyt silnie reaguje na dotyk,
  – na delikatny dotyk może reagować lękiem, często cofa się przed dotykiem,
  – denerwuje się silnym wiatrem, deszczem czy owadami,
  – często unika fryzjera, lekarza, nie lubi obcinania paznokci czy włosów,
  – nie lubi poklepywania, przytulania, pieszczot,
  – nie lubi kąpieli, często woda powinna być skrajnie gorąca lub skrajnie zimna,
  – unika brudzących zabaw, od razu zmywa brud z rąk,
  – nie lubi obcisłych ubrań, nie lubi butów, skarpetek, woli długie rękawy czy spodnie,
  – unika chodzenia boso po różnych fakturach takich jak trawa czy piasek,
  – często nie radzi sobie z nawiązywaniem nowych relacji,
  – chodzi na palcach,
  – często jest wybiórcze w jedzeniu.
• Dziecko szukające bodźców dotykowych:
  – lubi być drapane, łaskotane, lubi mocny dotyk, mocne przytulanie,
  – lubi pocierać wyraźne faktury o ręce i nogi,
  – często się drapie, bywa, że do krwi,
  – wkłada dużo pokarmu do buzi, woli gorące lub zimne jedzenie, pikantne lub kwaśne,
  – cały czas kręci loki palcami,
  – często bada przedmioty za pomocą ust,
  – nachalnie przysuwa się do innych, w taki sposób, aby ich dotykać.

Warto zdać sobie sprawę z faktu, że narząd słuch pełni w organizmie człowieka dwojaką funkcję – jest to zmysł słuchu, ale także równowagi. Układ słuchowy jest odpowiedzialny za odbiór, a na dalszych piętrach drogi słuchowej za rozpoznawanie, różnicowanie i nadawanie znaczenia dźwiękom. Prawidłowa integracja słuchowa ma kluczowe znaczenie dla rozwoju mowy.

System nerwowy dzieci, które cechują się zaburzeniami modulacji sensorycznej jest zdecydowanie nadmiernie pobudzony. Dziecko, które stale próbuje kontrolować swoje otoczenie, reagując szybko nawet na drobne bodźce, może mieć trudności z przetwarzaniem informacji. Takie nadmiarowa ilość bodźców może sprawić, że mózg ma problem z filtrowaniem, czyli odróżnianiem ważnych dźwięków od tych mniej istotnych, a tym samych informacji kluczowych od tych, które są mniej istotne.
W efekcie dziecko może być przytłoczone ilością informacji, co prowadzi do prób ucieczki lub unikania bodźców, coś w rodzaju obronnych reakcji.

• Dziecko z nadwrażliwością i/lub męczliwością słuchową:
  – słyszy więcej niż inni,
  – często mówi, że „jest za głośno”, osłaniając przy tym uszy w reakcji na niektóre dźwięki,
  – dźwięk sprzętów domowych często jest dla niego za głośny,
  – nie przepada za grającymi zabawkami,
  – w miejscach, w których pojawia się wiele bodźców dźwiękowych, staje się nagle pobudzone,
  – odczuwa olbrzymie zmęczenie po powrocie z przedszkola, opowiadając o przebiegu dnia często wspomina, że w przedszkolu jest za głośno,
  – lubi używać słuchawek wygłuszających, także podczas zabawy,
  – wybiórczo reaguje na polecenia opiekuna w miejscach, w których jest więcej dźwięków czy dzieci,
  – stara się przytłumić dźwięki, które dla niego są nieprzyjemne, krzycząc lub wydając inne dźwięki. Robi to po to, żeby stworzyć sobie swoiste tło dźwiękowe, które zagłusza nadmiar dźwięków uznanych przez nie za nieprzyjemne.[7]

Dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej są bardzo różne, jedne są wrażliwe na dotyk i zapach, drugie na dźwięki i światło, a jeszcze inne będą miały problemy w kilku obszarach.
Sygnałem potencjalnych zaburzeń mogą być wyjątkowe zachowania, które obserwujemy w obszarze przedsionkowym.  Jego nieprawidłowe funkcjonowanie może objawiać się na różne sposoby, zależnie od indywidualnych cech i mechanizmów kompensacyjnych. Na jakie zachowania należy zwrócić uwagę w ramach zaburzeń integracji sensorycznej ruchowej?

Dysfunkcję w tym zakresie możemy rozpatrywać dwojako: jako poszukiwanie bodźców ruchowych oraz ich unikanie.

• Dziecko z zaburzeniami ruchowymi, które unika tych aktywności ruchowej:
  – nie lubi ruchu, boi się upaść, często nie zauważa, że ktoś nim porusza, może nie zdawać sobie sprawy, że upada,
  – nie lubi placu zabaw, huśtania się, kręcenia czy zjeżdżalni,
  – niepokoi się podczas jazdą windą czy na ruchomych schodach,
  – nie lubi zabaw takich jak chodzenie po krawężniku, równoważnia, przy schodach zawsze trzyma się poręczy,
  – boi się wysokości, nawet niewielkich,
  – nie lubi odchylania głowy do tyłu (np. podczas mycia włosów).
• Dziecko poszukujące bodźców ruchowych:
  – poszukuje silnych wrażeń, czasami wydaje się być wręcz agresywne czy impulsywne,
  – jest bardzo ruchliwe,
  – lubi dużo skakać,
  – intensywnie się huśta, kręci mocniej niż jego rówieśnicy,
  – ma trudności z dłuższym siedzeniem w jednej pozycji/miejscu, widoczny jest niepokój ruchowych,
  – ma trudności z koncentracją,
  – bywa, że potrzeba ruchu jest tak duża, iż powoduje wzrost napięcia emocjonalnego, które bardzo łatwo ulega rozładowaniu.

W kontekście współwystępowania różnych niepełnosprawności, zaburzenia sensoryczne są często obecne zarówno u osób z autyzmem, mózgowym porażeniem dziecięcym, a także w przebiegu różnych form niepełnosprawności intelektualnej. Zaburzenia sensoryczne mając znaczący wpływ na codzienne funkcjonowanie oraz jakość życia osób z takimi trudnościami. Poprzez zrozumienie i uwzględnienie potrzeb sensorycznych jednostki, dążymy do stworzenia bardziej inkluzywnego i wspierającego środowiska dla wszystkich osób z niepełnosprawnościami.

Carl H. Delacato sugeruje, że zaburzenia u dzieci ze spektrum autyzmu wynikają z defektów
w obszarach mózgu, które regulują integrację sensoryczną.

Charakterystyczne cechy to m.in.:

• nadwrażliwość lub podwrażliwość na dotyk, dźwięk, światło czy zapach,
• trudne do przewidzenia reakcje na bodźce sensoryczne,
• trudności w filtracji bodźców, co często prowadzi do przeciążenia sensorycznego.

Zaburzenia integracji sensorycznej mogą wpływać na zdolność komunikacji werbalnej i niewerbalnej. Dzieci w spektrum z zaburzeniami SI miewają również problemy z interpretacją i reakcją na sygnały z otoczenia.

Zbigniew Przyrowski podzielił rodzaje zaburzeń integracji sensorycznej u dzieci z mózgowym porażeniem mózgowym ze względu na przyczyny ich powstawania na pierwotne i wtórne. [8]

W pierwszej grupie występują nieprawidłowości w funkcjonowaniu struktur anatomicznych, co może się przyczyniać do tworzenia nieprawidłowości ruchowych.

Druga grupa dysfunkcji to mała liczba doświadczeń motorycznych lub nieprawidłowy rozwój ruchowy w tym: nieprawidłowe napięcie mięśniowe, nieprawidłowa kontrola antygrawitacyjna oraz nieprawidłowy wzorzec czucia ciężaru przedmiotów oraz własnego ciała.

W codziennym postepowaniu z dzieckiem, które cechuje się zaburzeniami integracji sensorycznej należy zwrócić uwagę na organizację odpowiednio przystosowanego środowiska przedszkolnego/szkolnego lub/i domowego. Na początku należy rozpoznać jakiego rodzajów bodźców potrzebuje dziecko, a z jakich unika. Uważna obserwacja pozwoli nam poznać i zrozumieć te zachowania, po to, aby jak najlepiej dostosować oddziaływania do indywidualnych potrzeb psychofizycznych dziecka.

Wszystkie zmiany i cele warto proponować stopniowo, metodą małych kroczków, dziecko powinno czuć kontrolę nad swoimi decyzjami, dzięki czemu, prawdopodobnie w niezbyt odległym czasie, zacznie podejmować samodzielne próby doświadczania doznań sensorycznych.

Wszystkie proponowane przez rodzica zabawy powinny być dopasowane do możliwości dziecka,
a także wspierać w poznawaniu, doświadczaniu tych bodźców, których dziecko unika, boi się lub też pożąda w sposób nasilony.

Przedstawione poniżej zabawy są tylko propozycjami w ramach różnych zaburzeń integracji sensorycznej u dzieci, które mogą być dopełnieniem prawidłowej terapii prowadzonej przez profesjonalistę.

Ćwiczenia przez zabawę, wystarczy naprawdę tak nie wiele.

Idealnym pomysłem będzie, jeśli każdą taką zabawę nazwiesz w taki sposób, aby zaciekawić dziecko, dzięki takiemu zabiegowi dziecko prawdopodobnie chętniej wejdzie w interakcję lub dołączy do zabawy.

• Smakowity naleśnik – dorosły zawija dziecko w koc, kołderkę lub śpiworek, w podobny sposób, w jaki zawija się naleśnik. Dziecko ma za zadanie odwinąć się i wydostać ze środka. Podczas tej zabawy można mocniej dociskać, aby stworzyć dodatkowy bodziec.
• Szalony malarz – za pomocą różnej wielkości oraz miękkości pędzli lub gąbeczek dziecko ma za zadanie „malować” po ciele. Możemy użyć do tego bezpiecznych farb, wody lub robić to na sucho. Ważne! Jeśli dziecko chce „malować” po ciele dorosłego, pozwalamy mu na to. Możemy też zaproponować „malowanie” siebie nawzajem.
• Skrzynia skarbów – przygotuj pudełko z dwoma otworami, możesz wykorzystać kartonowe pudło, wycinając w nim dziury na ręce lub korzystać ze specjalnie przygotowanej skrzynki montessori. Włóż do środka przedmioty o różnych fakturach np.: gładkie – karbowane, szorstkie – gładkie, twarde – miękkie i poproś dziecko, aby wyjmowało wspomniany przez ciebie przedmiot.
• Balonowy deszczyk – przygotuj kilka balonów, najlepiej w różnych kolorach i włóż do nich różnego rodzaju przedmioty, mogą to być ziarna kawy, grochu, albo mała zabawka. Podrzucajcie balony do góry i obserwujcie, który balon spada szybciej, a który wolniej.
  Dzięki tej zabawie dziecko oswoi się z różnymi ciężkościami balonów oraz odgłosami, które będą pojawiały się podczas zabawy.
• Zwierzątka przylepki – z masy plastycznej, modeliny, plasteliny lub przygotowanej samodzielnie masy stwórzcie wspólnie zwierzątka. Dzięki temu, że będą zrobione z lepkiej masy, staną się „przylepkami”, klejąc się do każdego podłoża, a co ważne także do rąk dziecka.
• Skoczki – zabawa w skakanie, zachęć dziecko do wyboru przyrządu, na którym lub przez które chciałoby poskakać. Można zaproponować piłkę z uszami, skakankę, gumę do skakania, zwykły sznurek czy szarfę. Jeśli dziecko nie chce zaangażować się w tę zabawę, możesz pokazać dziecku, jak robisz to ty, być może po kilku razach patrzenia na rodzica dziecko samo zdecyduje się włączyć do zabawy.
• Gazetowy Sherlock Holmes – przygotuj starą gazetę i zaproponuj dziecku zgniatanie jej lub darcie na różnej wielkości kawałki, następnie zabawcie się w detektywa i spróbujcie złożyć gazetę w całość.
• Zaskoczony tancerz – włącz muzykę, podczas której będziecie tańczyć. Na umówiony znak np. klaśnięcie, robicie różne pozy, trzymając je w bezruchu. Po ponownym klaśnięciu wracacie do tańca. Staraj się tutaj przemycić, jeśli to możliwe: podskoki, pajacyki, obroty. Dodatkową opcją zabawy może być zwiększanie i zmniejszanie głośności utworu, tutaj ważne jest, aby to dziecko wyznaczało granice redukcji dźwięku.
• Smakosz – na kilku talerzykach umieść jedzenie w różnym smaku i różnej teksturze. Zadbaj o zróżnicowanie smaków: kwaśne, słodkie, twarde, miękkie lepiące się lub suche. Zakryj dziecku oczy i poproś dziecko, aby samo wybierało talerzyk, sięgało po składnik, próbując odgadnąć co to za smak. Jeśli dziecko ma problem z zasłonięciem oczu postaw talerzyki w niewidocznym miejscu i samemu próbuj podać produkt.

Życzę dobrej zabawy!

Każde dziecko ma prawo do nauki, do zdobywania wiedzy i osiągnięć w każdej dziedzinie. Niezależnie od indywidualnych cech, zdolności, zaburzeń czy zainteresowań, należy zapewnić dzieciom odpowiednie warunki do rozwoju i dać szansę na osiąganie swoich małych i większych celów. Dzieci z zaburzeniami Si bywają nierozumiane przez innych ludzi, a ich zachowania są błędnie interpretowane jako aroganckie, niemiłe, nieprawidłowe. Dlaczego tak ważnym jest zrozumienie potrzeb dzieci z różnego rodzaju problemami? Błędna interpretacja takich zachowań może spowodować niepożądane aktywności, w celu samodzielnego zaspokojenia potrzeb sensorycznych np.: wkładanie różnych przedmiotów do ust, kołysanie się, popychanie, pocieranie ręki o jakieś przedmioty czy długie wpatrywanie się w przestrzeń. Jeśli chcemy zapobiegać takim zachowaniom, musimy trafnie zaobserwować i zrozumieć co je wywołuje.

Należy również zdać sobie sprawę z tego, że nie każdy problem ujęty w podanym wpisie oznaczać będzie, że dziecko ma problemy z zakresu zaburzeń integracji sensorycznej. Każdy zdrowo rozwijający się maluch ma swoje predyspozycje, swój własny charakter oraz cechy, dzięki którym jest wyjątkową jednostką.

Jeśli jednak rodzic, opiekun ma jakiekolwiek wątpliwości, warto jest skonsultować się z odpowiednim specjalistą. W ten sposób można upewnić się, czy dziecko cieszy się pełnym zdrowiem, bądź potwierdzić ewentualne zaburzenia. Dzięki takim działaniom terapeuta będzie mógł zaproponować odpowiedni plan i podejście w pracy nad ewentualnymi trudnościami rozwojowymi.

Opracowanie
Wpis opracowany przez mgr pedagogiki Karolinę Skrzydlewską.
Nadzór merytoryczny dr n. med. i n. o zdr. Marzena Walkowiak, neurologopeda,  diagnosta zaburzeń przetwarzania słuchowego

[1] Ayres J. Sensory integration and learning disorders. Western Psychological Services, Los Angeles 1986.
[2] Ewa Kaniewska-Mackiewicz Wpływ zaburzeń integracji sensorycznej na codzienne funkcjonowanie oraz naukę w szkole, Bydgoszcz 2020.
[3] Ibidem
[4] Ibidem
[5] Natalia Kołat, Zaburzenia przetwarzania sensorycznego u dzieci – diagnostyka i postępowanie, Wrocław 2014
[6] Ewa Kaniewska-Mackiewicz Wpływ zaburzeń integracji sensorycznej na codzienne funkcjonowanie oraz naukę w szkole, Bydgoszcz 2020.
[7] Za https://integracjasensoryczna.info/11834/objawy-prawdopodobnych-zaburzen-modulacji-sensorycznej-nadwrazliwosc-sluchowa
[8] M. Polańska, Metoda integracji sensorycznej w pracy z dzieckiem z mózgowym porażeniem dziecięcym, 2010